[ wi�cej ]
Magurski Park Narodowy wraz z otuliną jest obszarem niezwykle interesującym pod względem walorów etnograficznych i historycznych.
Najstarszym śladem ludzkiej obecności w tej części Beskidu Niskiego są pozostałości okazałego grodziska w Brzezowej, położonego wśród pól na wzgórzu Walik u stóp Magury Wątkowskiej (otulina Parku). Wchodziło ono – zdaniem historyków – w łańcuch wczesnośredniowiecznych grodzisk z IX-X wieku. Na obszarze około 4 ha odkryto ślady domostw drewniano – ziemnych i fragmenty ceramiki z końca VIII w. Na Górze Zamkowej koło Mrukowej zachowały się także fragmenty średniowiecznego fortalicjum kamiennego z XIV-XV w.
Jak każde pogranicze było to również miejsce styku i przenikania się kultur wielu narodów. Element ten stanowi o obecnej atrakcyjności kulturowej tego regionu. Bardzo podziwiane są zabytki architektury sakralnej stylu zachodniołemkowskiego – cerkwie w Krempnej, Kotani, Bartnym, Wołowcu, Pielgrzymce, Świątkowej Wielkiej i Małej.
Cerkiew w Krempnej (fot. Sławomir Basista)
Wnętrze cerkwi w Krempnej (fot. Sławomir Basista)
Cerkiew w Kotani (fot. Andrzej Czaderna)
Cerkiew w Świątkowej Wielkiej (fot. Sławomir Basista)
Uwagę turysty zwracają również zachowane licznie kapliczki, kamienne krzyże i figury przydrożne, wykonane w większości przez miejscowych kamieniarzy z lokalnego surowca. W niektórych wsiach odnajdziemy również oryginalne chaty łemkowskie, tzw. „chyże” mieszczące pod wspólnym dachem część mieszkalną i gospodarczą.
Figura Świętej Rodziny w Świerzowej Ruskiej (fot. Andrzej Czaderna)
Znaczący akcent w historii i kulturze tego regionu stworzyły również typowo polskie miejscowości Huta Krempska, Huta Pielgrzymska i Huta Polańska – związane z trwającą tu do XIX wieku produkcją szkła. W Hucie Polańskiej znajduje się ponadto kamienny kościółek, który uległ zniszczeniu podczas II wojny światowej, a odbudowano go w latach 1991-95.
Odrębną grupą zabytków są cmentarze z I wojny światowej z lat 1915-1918. Pochowani są na nich ramię w ramię pojednani po śmierci wrogowie, przez co cmentarze te zawsze skłaniają do refleksji. Na podziw i uznanie zasługuje sposób, w jaki zaprojektowane i wkomponowane w krajobraz Beskidu Niskiego. W okolicach Parku na szczególną uwagę zasługują takie obiekty w Krempnej, Grabiu, Długim i Woli Cieklińskiej.
Cmentarz wojskowy w Grabiu (fot. Sławomir Basista)
Tragiczną pamiątką ostatniej wojny jest mogiła 1250 Żydów zamordowanych przez Niemców w 1942r. na przełęczy Hałbów.